TÜRKİYE YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYÇ)

TÜRKİYE YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYÇ)

Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi (TYÇ), Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi ile uyumlu olacak şekilde tasarlanan; ilk, orta ve yüksek öğretim dâhil, meslekî, genel ve akademik eğitim ve öğretim programları ve diğer öğrenme yolları ile kazanılan tüm yeterlilik esaslarını içeren ülkemize özgü Ulusal Yeterlilik Çerçevesi’dir.

Ulusal Yeterlilik Çerçevesi (UYÇ) kavramı, bir ülkede var olan yeterlilikleri tanımlamak, belirlenmiş ölçütlere göre sınıflandırmak ve yeterlilikleri karşılaştırmak için kullanılan, seviyelerden oluşan ilkeler ve kurallar bütünü anlamına gelmektedir. UYÇ’ler, bir ülkede bulunan yeterlilik sistemlerini bütünleştirmekte ve yeterlilik sistemleri arasında eşgüdümü sağlamaktadır. Yeterliliklerin kalite standartları çerçevesinde daha şeffaf ve tanımlanabilir olmasını sağlayan ve öğrenenlerin yeterlilikler arasında yatay ve dikey hareketliliğini kolaylaştıran UYÇ’ler, başta Avrupa olmak üzere farklı kıtalardaki ülkeler tarafından geliştirilmiş ve uygulamaya konmuştur.

5544 Sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanununun 23/A Maddesine göre “Ulusal Yeterlilik Çerçevesinin oluşturulmasına, geliştirilmesine ve güncelliğinin korunmasına ilişkin işlemler Kurum tarafından yürütülür.” Bu kanun maddesine dayanılarak Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) Ağustos 2010’da Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı (YÖK) ve MYK temsilcilerinden oluşan ve TYÇ’nin oluşturulması için gerekli kararların alınmasından sorumlu UYÇ Hazırlama Komisyonunu kurmuştur. TYÇ’nin planlama ve geliştirme sürecine ilişkin faaliyetler UYÇ Hazırlama Komisyonunca oluşturulan çalışma grupları ile UYÇ Danışma ve Değerlendirme Platformu tarafından yürütülmüştür.

Çalışma Grupları tarafından hazırlanan TYÇ İstişare Belgesi, 80 kurum ve kuruluşun temsil edildiği UYÇ Danışma ve Değerlendirme Platformuna sunulmuş, temsilcilerin görüş ve önerileri doğrultusunda TYÇ Belgesine dönüştürülmüştür.

TYÇ, ülkemizdeki yeterliliklerin sınıflandırılmasını sağlayan bütünleşik bir yapı olarak, kalite güvencesi sağlanmış ilk, orta ve yükseköğretim dâhil, genel, mesleki ve akademik eğitim ve öğretim programları ve diğer öğrenme yolları ile kazanılan tüm yeterlilikleri kapsayacak şekilde tasarlanmıştır. TYÇ, MEB’in sorumlu olduğu yeterlilikler, MYK sorumluluğundaki ulusal yeterlilikler, YÖK koordinasyonu ve denetiminde sunulan yükseköğretim yeterlilikleri başta olmak üzere diğer sorumlu kurum/kuruluşların sorumlu olduğu tüm yeterlilikleri kapsamaktadır.

TYÇ, seviye ve seviye tanımlayıcılarından oluşan bir yapıya sahiptir. TYÇ’de yer alan 8 seviye, seviye tanımlayıcıları aracılığıyla tanımlanmakta ve yeterlilik türleriyle desteklenmektedir. Yeterlilik türleri ise yeterlilik türü belirleyicileriyle tanımlanmaktadır.

TYÇ’nin yürürlüğe girmesi ile eğitim ve öğretim kurumları, öğrenenler, çalışanlar ve işverenler için şu yararların sağlanması hedeflenmektedir:

a)  Yeterlilikler arasındaki geçişler, önceki öğrenmelerin tanınması ve bireyin tüm öğrenme kazanımlarının değerlendirilmesi kolaylaşacaktır.
b)  İş piyasası için daha nitelikli işgücüyle gelen bir katma değer; öğrenenler ve bireyler için daha fazla istihdam imkânı ve öğrenme olanaklarına erişim fırsatı; eğitim ve öğretim kurumları için ise kalite referansları ve ulusal/uluslararası referanslanma olanakları sunulacaktır.
c)  Yeterliliklerin uluslararası alanda tanınırlığı ve şeffaflığı sağlanarak bireylerin hareketliliği desteklenecektir.
d)  Toplumun giderek çeşitlenen gereksinimlerini karşılamak için yeni yeterliliklerin geliştirilmesine sağlam bir temel sunulacaktır.

TYÇ’nin işlevsel hale gelmesini sağlayacak politikalar, ilgili süreçler ve protokollerin oluşturulmasına yönelik gerçekleştirilen çalışmalar doğrultusunda; TYÇ’nin oluşturulmasına, geliştirilmesine, yönetilmesine ve güncelliğinin sağlanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemek üzere Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe girecek TYÇ Yönetmeliği hazırlanmıştır.

TYÇ Yönetmeliğinde; genel, mesleki ve akademik eğitim ve öğretim programları ile diğer öğrenme ortamlarında kazanılan yeterliliklerin TYÇ’ye dâhil edilme esaslarına, yeterliliklerin kalite güvencesinin sağlanmasına, kalite güvencesini sağlayacak kurum, kuruluş ve yapıların belirlenmesine, önceki öğrenmelerin tanınmasına ve yeterlilikler arası geçişlere, ilgili kurum ve kuruluşların görev, yetki ve sorumlulukların belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar yer almaktadır.

Hayat Boyu Öğrenmede Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (AYÇ)

AYÇ, Avrupa Parlamentosu ve Konseyi tarafından 23 Nisan 2008 tarihinde 2008/C 111/01 sayılı tavsiye kararıyla kabul edilmiştir.  AYÇ, Avrupa’daki yeterliliklerin şeffaflığının sağlanması, yeterliliklerin farklı ülkeler arasında taşınmasının teşvik edilmesi, yeterliliklerin tanınması ve farklı UYÇ’ler arasında karşılaştırma yapılabilmesi için bir üst-çerçeve görevi görmektedir. AYÇ’nin temelini,  bilgi, beceri ve yetkinliklerin tanımlandığı sekiz seviye oluşturmaktadır. AYÇ tavsiye kararına katılım sağlayan ülkelerin hepsi, UYÇ’lerini AYÇ ile ilişkilendirmeyi ve tavsiye kararında sunulan uygulama takvimine uymayı kabul etmiştir. Bu ülkeler, kendi UYÇ’leri ve AYÇ arasındaki ilişkileri koordine edecek ulusal koordinasyon merkezleri belirlemiştir. Ülkemizin AYÇ Ulusal Koordinasyon Merkezi “Mesleki Yeterlilik Kurumu”dur.

 Ulusal Yeterlilikler Çerçeveleri veya Sistemlerinin
Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi ile İlişkilendirilmesi